Teen Yuusuf Gey

Nguurndam  Yuusuf Daawda Birom

 lollirɗo Teen Yuusuf Gey

1- Jibinannde

Teen Yuusuf Gey jibinaa ko e wuro wiyeteengo Kayhayɗi, laamorgo diiwaan Gorgol e nder leegal biyeteengal Tulde, e nder galle Geygeyɓe Suudu Hirnaange walla mbiyen Teenɓe Bawol. O ari e aduna ko ñalnde 8 lewru duujal(mee) hitaande 1928, caggal jibineede Annebi Iisaa.

Yumma makko ko Ñaŋñaŋo, wiyetee ko Hinndu Hamjatu Elimaan Ñaŋ. Baaba makko wiyetee ko Daawda Birom sawa Sammba Gey.

2- Jaŋde

Teen Yuusuf janngi jaŋde mum lesre ko e Kayhayɗi. Caggal ɗum o janngoyi to Duɗal Blanchot e nder wuro Ndar(Saint-Louis) hade makko naatoyde e duɗal keblorgal jannginooɓe biyeteengal Wiliyam Ponti to Sebekutaan e nder dowla Senegaal.

3- Golle

Nde Teen yalti e keblorgal jannginooɓe, jannginii hakkunde hitaande 1950 fayde e hitaande 1955 e ɗeeɗoo gure : Kayhayɗi, Butelmiina e Rooso. O ardinaama kadi duɗe ɗeeɗoo gure : duɗal Bulli, to diiwaan Gidimaka, duɗal MBaañ e duɗal Haayre Mbaar to diiwaan Baraknaa. Caggal ɗuum, o fayti Senegaal, o waɗti jannginde e duɗe ɗe ngonaa duɗe laamu e nder wuro Ndakaaru, fotde duuɓi 2, tuggude e hitaande 1955 haa e hitaande 1957.

E hitaande 1957, o waɗi kawgel ngam wontude kuroowo duwaañ, ɗum woni e ɗemngal farayse « contrôleur des douanes ». Alla walli mo, fartaŋŋe e hoddiro ngonani mo, o ari 1ɓo maa premier walla major wonande denndaangal leyɗeele A.O.F. Ɗeen ngoni leyɗeele hirnaange Afrik gonɗe e les njiimaandi  leydi Farayse.

-  Tuggude e hitaande 1957 haa e hitaande 1961, o golliima to kaggu-laaɗe Ndakaaru( Port de Dakar).

-  Tuggude e hitaande 1961 haa e hitaande 1963, tawi o artii e leydi hee, o wonii directeur de cabinet wonande jaagorgal kalfinangal ngalu. O jooɗaniima kadi Muritani to Fedde faggudu Dowlaaji Orop noddirteende C.E.E walla haa ɓura laaɓde mbiyen Communauté Economique Européenne. Ndeen fedde jooɗinoo ko to Bruxrelles laamorgo dowla Belgique.

-  Tuggude e hitaande 1963 haa e hitaande 1965, o wonii jonaaɗo gadano jooɗaniiɗo leydi Muritani to Njuɓɓudi Ngenndiiji Dentuɗi walla haa ɓura laaɓde mbiyen Organisation des Nations Unies to New York, laamorgo Dowlaaji Dentuɗi Amerik.

-  E hitaande 1965, o halfinaama geɗe banngagol, ɗum woni Chef de service du tourisme.

-  E hitaande 1966, o wonii jiiloowo kuuɓal geɗe banngagol(directeur du tourisme).

-  Tuggude e hitaande 1973 fayde e hitaande 1978, o wonii mawɗo Fedde Banngagol  wonande Afrik(ODTA). Jooɗorde mayre wonnoo ko to Pari laamorgo dowla Farayse.

-  Tuggude e hitaande 1973 haa e hitaande 1978, ko e nder Muritani o woni kono o gollaaki.

-  E hitaande 1980, o waɗaa hooreejo Duɗal Muritani ngal wiɗto Gannde. Ɗum woni IMRS maa mbiyen Institut mauritanien des Recherches Scientifiques.

-  E hitaande 1980, o toɗɗaa mawɗo Catal Jaatiiji to Duɗal Pine Afriknaaje( chef de département du Patrimoine Culturel de l’Institut culturel africain). Ngaal duɗal woni ko Ndakaaru.

Ciftinen ko e ndeen hitaande o fiilaa teen ñalnde 25 siilo(janvier). Ko kanko waɗti 16 teen piilaaɗo e Suudu Bawol. Tesko-ɗen haa hannde, e nder Teenɓe Kayhayɗi, won askitintooɓe heen e Suudu Horndolde.

-  E hitaande 1982, o heɓi fooftere golle( retraite).

-  Tuggude e hitaande 1982 haa e hitaande 1985, caggal nde o ɗaɓɓiraa, o gollodiima e jaagorde pinal maa mbiyen ministère de la culture.

4- Defte ɗe Teen winndi

Teen Yuusuf Gey ko yimiyanke mawɗo, biɗtuɗo, binnduɗo ko heewi tawi golle makko kumpaani hay jookdu wooturu e nder aduna oo :

-  E hitaande 1955, o wallifiima daarol Umarel, ɗum woni e farayse: la légende d’Oumarel.

-  Tuggude e hitaande 1968 fayde hitaande 1985, o winndii :

Ø  Mooliiɓe Guumel(les exilés de Goumel) e hitaande 1968. E ndeeɗoo deftere, tinndinoore fattamlamre ƴooganooma heen haa rokki Muritaninaaɓe njeenaari paayodinndi e koolol Lagoos to Niiseriya e hitaande 1977.

Ø  Jeejegol Sahel (à l’orée du Sahel) e hitaande 1975

Ø  Deftere jime(les sahéliennes) e hitaande 1975

Ø  Rellaa walla boli teddungal e hitaande 1985

Ø  Ngaddinaaji Coñce e huunde e jeese worgo Muritani

5- Cakkitte Teen

Teen Yuusuf Gey hawri e lajal ko e kasoo, caggal nde o nanngaa ñalnde 4 siilto(septembre) hitaande 1986, o ñaawaa duuɓi 4. O tuumanoo ko jeyeede e fedde Semmbeeji Dimɗinooji Ɓaleeji Muritani (FLAM). Ñalnde aljumaa 2 lewru siilto(septembre) 1988, o sankii, caggal nde o ittaa Waalata ngam safroyeede to Neema. Ko toon o sankii ko toon kadi o wirnaa. Nde o sankii ndee, o yahratnoo ko e duuɓi 60, omo ɗacci hesniiɓe ɗiɗo e alyatimeeɓe 12. Ɗo o sankii ɗoo kadi, ko kanko wonnoo mawɗo fedde winndooɓe Muritani e ɗemngal Farayse.

6- Konngi Teen Cakkitiiɗi

Heen gootol, o huccitnoo ɗum ko e mawɗo reenatnooɓe dummbirdu Waalata nduu : « mboɗo sikki, a ɗaccataa kam ɗoo, mboɗo maayra no rawaandu nii. Ko mi jibinannde leydi ndii etee kadi mi wonaa mo woni fof ».

Ɗimmol ngol ko tawi omo woni e kallu-lahaa: « mi wontaa yiytu Dimmbee am !»

Gelongal Fuuta lollirɗo

Njaay Saydu Aamadu